«Η ισότητα των φύλων δεν αφορά μόνο στο μισό παγκόσμιο πληθυσμό»,^[i] αντιθέτως «αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Ωστόσο, παρά την πρόοδο, οι γυναίκες και τα κορίτσια σε όλο τον κόσμο δεν βιώνουν πλήρως ίσα δικαιώματα και οι δυνατότητές τους ως παράγοντες αλλαγής της οικονομικής, κοινωνικής και βιώσιμης ανάπτυξης παραμένουν ανεκμετάλλευτες.»^[ii] Στην σκιά αυτής της κατάστασης όπου σε καμία χώρα, ανεπτυγμένη ή μη, δεν έχει ακόμη επιτευχθεί η εξασφάλιση των ίδιων ελευθεριών, πόρων, ευκαιριών, της ίδιας προστασίας και της ίδιας μεταχείρισης για κάθε ανεξαιρέτως άτομο σε όλες τις πτυχές της ζωής,^[iii] το παγκόσμιο γίγνεσθαι συνεχίζει να γίνεται θιασώτης υποτιμητικών πρακτικών και συμπεριφορών απέναντι στο γυναικείο φύλο που κυριαρχούν έως σήμερα σε πληθώρα κοινωνιών ανά την υφήλιο. Όπως συμβαίνει στα κράτη του αραβικού κόσμου, μία περιοχή που στηρίζεται στο δόγμα της ιεραρχίας και της ανωτερότητας των ανδρών^[iv] με τις κατά καιρούς αλλαγές στον μακρύ δρόμο για την εξάλειψη των έμφυλων διακρίσεων^[v] να συντελούνται με ιδιαίτερα αργούς ρυθμούς, τροφοδοτώντας κατ’ εξακολούθηση μία καθημερινότητα στερεοτύπων και απαγορεύσεων για τα κορίτσια και τις γυναίκες οποιασδήποτε ηλικίας. Γεγονός το οποίο έρχεται να επιβεβαιώσει, μεταξύ άλλων, και η ακραιφνώς χαμηλή κατάταξή τους, για άλλη μία φορά, στον Παγκόσμιο Δείκτη Χάσματος των Φύλων (GGGI),^{[vi] [vii]} αποτυπώνοντας το γενικότερο κλίμα που επικρατεί με γνώμονα τις πολιτικοοικονομικές συνθήκες, τους κοινωνικούς-πολιτισμικούς-θρησκευτικούς κανόνες, τις υπάρχουσες διακρίσεις στο νομικό σύστημα καθώς και στις ευκαιρίες απασχόλησης, την μικρή εκπροσώπηση των γυναικών στα κοινά, τις επιπτώσεις των συγκρούσεων, των εκτοπισμών και της τρομοκρατίας.^[viii] Όλα αυτά, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τη μεγάλη εικόνα: το καθεστώς της παγιωμένης πατριαρχίας που διαθέτει καλά ριζωμένα εχέγγυα και απεικονίζεται στα ήθη, τα έθιμα, τους νόμους αλλά και την θρησκεία των Αράβων^[ix] και ακόμη περισσότερο στο Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας το οποίο, εδώ και χρόνια, έχει αναδειχθεί στην πλέον ενδεικτική περίπτωση των όσων περιγράφονται.

   Ούσα μία βαθύτατα συντηρητική χώρα, ανέκαθεν μοιρασμένη ανάμεσα στο σουνιτικό Ισλάμ, την παράδοση αλλά και τον πλούτο της, η Σαουδική Αραβία ξεκίνησε σχετικά πρόσφατα να πραγματοποιεί ορισμένα δειλά, ωστόσο, σημαντικά βήματα εκσυγχρονισμού αναφορικά με τη θέση, την παρουσία και τις δυνατότητες του γυναικείου πληθυσμού επί των εδαφών της, αμβλύνοντας σε ένα βαθμό τις επ’ αυτού περιοριστικές πολιτικές της.^[x] Ο κύκλος των ατέρμονων συζητήσεων για όλες εκείνες που ζουν σε αυτό το κομμάτι της Αραβικής Χερσονήσου και για τα δικαιώματά τους άνοιξε μόλις την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα όταν το 2006 κατάφεραν να αποκτήσουν δελτίο ταυτότητας χωρίς την άδεια των κηδεμόνων τους.^[xi] Κατάκτηση η οποία, αν και αυτονόητη στον υπόλοιπο κόσμο, ήρθε με καθυστέρηση περίπου εβδομήντα χρόνων ύστερα από την ίδρυση του σημερινού μουσουλμανικού βασιλείου^[xii] με τις έτερες ουσιώδεις μεταρρυθμίσεις να δρομολογούνται εξίσου αργότερα, επί παραδείγματι η ελευθερία των γυναικών να οδηγούν στην αρχή αποκλειστικά και μόνο δίκυκλα οχήματα (ποδήλατα, μοτοσυκλέτες) το 2013, μία απόφαση που διευρύνθηκε το 2018 με την προοπτική της γενικότερα επιτρεπόμενης οδήγησης ή η ανεμπόδιστη είσοδός τους σε γήπεδα και αθλητικές εγκαταστάσεις στο πλαίσιο της τότε κυβερνητικής ανακοίνωσης.^[xiii] Παρατηρώντας, λοιπόν, αυτό το χρονοδιάγραμμα και την απόσταση που διαρκώς καταγράφεται ανάμεσα στο κάθε στάδιο προόδου, είναι σχεδόν αναπόφευκτο το να μην γεννώνται ερωτηματικά όσον αφορά στο πώς εκλαμβάνεται συλλήβδην ο ρόλος των γυναικών εκεί, στο πώς προστατεύονται και εάν προβλέπονται νομικά τα πολλαπλά δικαιώματά τους και τελικά στο τι θεωρείται ότι πρέπει να επιτρέπεται στο φύλο που, ανεξάρτητα από τον αυξανόμενο βαθμό αυτονομίας,^[xiv] σε σχέση με το παρελθόν, παραμένει στην σαουδαραβική συνείδηση ως καθόλα ασθενές.

   Μολαταύτα, τα τελευταία χρόνια, η Σαουδική Αραβία επιδιώκει να προωθήσει, έξω από τα σύνορά της, ένα διαφορετικό προφίλ. Ενός κράτους το οποίο θέλει και μπορεί να υλοποιήσει και να επιταχύνει τροποποιήσεις εν μέσω του αποκαλούμενου «Οράματος 2030»^[xv], του φάσματος κοινωνικών και οικονομικών αλλαγών όπως αυτό προτάθηκε για πρώτη φορά το 2016 από τον διάδοχο του θρόνου Mohammed bin Salman σε μία προσπάθεια να καταστήσει την ευρύτερη περιοχή ανοιχτά μετριοπαθή, πιο σύγχρονη, φιλελεύθερη και φιλική προς τις επιχειρήσεις και τον τουρισμό^[xvi]. Συνθήκες κάτω από τις οποίες έχει υιοθετηθεί και η κάπως δυτικότροπη, προσαρμοσμένη βέβαια στο ισχύον θεοκρατικό καθεστώς, προσέγγιση στο ζήτημα των γυναικείων απαγορεύσεων, «μεταφράζοντας» την εν προκειμένω ανεξαρτησία, τουλάχιστον επί του παρόντος, ως εξής:

• Δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι [τέθηκε σε ισχύ για πρώτη φορά στις δημοτικές εκλογές του 2015]
• Δικαίωμα συμμετοχής στην ηγεσία^{[xvii] [xviii]}
• Δικαίωμα στην εργασία
• μόνο το 22% των γυναικών απασχολείται στην σαουδαραβική αγορά εργασίας, κερδίζοντας κατά μέσο όρο το 56% όσων κερδίζουν οι άντρες^[xix]
• σε περίπτωση που μία γυναίκα θελήσει να εργαστεί στην επιχείρηση του συζύγου της, πρέπει πρώτα να εξασφαλίσει την άδειά του ως κηδεμόνας της^[xx]
• εξαιτίας των κανονισμών που τίθενται σχετικά με τον διαχωρισμό των φύλων στους χώρους εργασίας (π.χ. ξεχωριστά διαλείμματα, ξεχωριστά μπάνια), ορισμένοι εργοδότες διστάζουν να δαπανήσουν τα χρήματά τους ώστε να εκπληρώσουν όσα απαιτούνται και ως εκ τούτου να προσλάβουν γυναίκες^[xxi]
• οι γυναίκες μπορούν να εργαστούν στους περισσότερους τομείς εκτός από εκείνους οι οποίοι θεωρούνται πως δεν είναι «κατάλληλοι για τη φύση τους», όπως η κατασκευή ή η συλλογή απορριμμάτων^[xxii]
• Δικαίωμα στο επιχειρείν
• υπάρχει θεωρητικά το δικαίωμα των γυναικών στο να ανοίξουν τη δική τους επιχείρηση αλλά αποτελεί δύσκολο έργο επειδή συχνά χρειάζονται έναν επαγγελματικό εταίρο ή έναν επενδυτή^[xxiii]
• ωστόσο, πολλοί άνδρες επενδυτές ή επιχειρηματίες αρνούνται σθεναρά να συνεργαστούν με γυναίκες
• Οικονομικά και περιουσιακά δικαιώματα
• ενώ δεν υπάρχει επίσημη απαγόρευση στις γυναίκες όσον αφορά στην αγορά ή την ενοικίαση ακινήτων, σε κάθε περίπτωση απαιτείται η έγκριση ενός άνδρα κηδεμόνα
• Υγειονομικά δικαιώματα
• μόλις πρόσφατα, οι γυναίκες εντός Βασιλείου απέκτησαν άμεση πρόσβαση στον ιατρικό τους φάκελο τον οποίο λάμβαναν οι άνδρες κηδεμόνες τους σε ένα υγειονομικό σύστημα που χαρακτηρίζεται ως υψηλής ποιότητας και γενικά προσβάσιμο^[xxiv]
• Εκπαιδευτικά δικαιώματα
• οι γυναίκες και τα κορίτσια στη Σαουδική Αραβία έχουν δικαίωμα στην εκπαίδευση με το ποσοστό αλφαβητισμού να φτάνει στο 91%^[xxv]
• συνεχίζουν μαζικά τη μόρφωσή τους, προχωρώντας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση
• πάνω από το 51% των αποφοίτων των εκεί πανεπιστημίων είναι γυναίκες^[xxvi]
• Προστασία των γυναικών από την ενδοοικογενειακή βία
• η ενδοοικογενειακή βία στο αραβικό κράτος καθίσταται και νομικά έγκλημα από το 2013 με ποινή φυλάκισης έως και ένα έτος ενώ προβλέπεται και η καταβολή μεγάλου χρηματικού προστίμου^[xxvii]
• επειδή πολλές γυναίκες αποθαρρύνονται στο να στραφούν στις αρχές και, κατά περιπτώσεις, δεν μπορεί να γίνει καταγγελία για αντίστοιχα περιστατικά δίχως την παρουσία κηδεμόνα, είναι δύσκολο να υπάρξουν ασφαλή και επαρκή στοιχεία σε σχέση με τα πραγματικά ποσοστά ενδοοικογενειακής βίας εντός Βασιλείου
• Νόμος περί οικογένειας και διαζυγίου
• όπως σε πολλές μουσουλμανικές χώρες, έτσι και στην Σαουδική Αραβία, ο νόμος της Σαρία καθοδηγεί το άγραφο οικογενειακό δίκαιο, γεγονός που δίνει την ελευθερία στους άνδρες να κηδεμονεύονται και να χωρίζουν μονομερώς τις συζύγους τους^[xxviii]
• αντιθέτως, οι γυναίκες, σε αντίστοιχη περίπτωση, είναι αναγκασμένες να περάσουν μία μακρά και εξαιρετικά δαπανηρή διαδικασία προκειμένου να επιτύχουν την υποβολή και την έκδοση ενός διαζυγίου
• η μόνη αλλαγή η οποία και επετεύχθη επί του ζητήματος πραγματοποιήθηκε το 2019 ύστερα από την ψήφιση νόμου που επιτρέπει στις γυναίκες είτε να ελέγχουν διαδικτυακά είτε να ενημερώνονται μέσω γραπτού μηνύματος αναφορικά με την πορεία της συγκεκριμένης διαδικασίας^[xxix]

   Είναι αλήθεια ότι τα παραπάνω μέτρα έχουν επιφέρει, βραδέως μεν, δομικές αλλαγές στην καθημερινότητα των γυναικών σε μία κοινωνία που τις αντιμετώπιζε μόνιμα ως νομικά ανήλικες,^{[xxx] [xxxi]} ως υφιστάμενες ενός εθίμου που προέρχεται από κοινωνικές συμβάσεις και θρησκευτικά διδάγματα. Παρά όμως την ουσιαστική σημασία τους, αυτό δεν σημαίνει πως η ανισότητα μεταξύ των δύο φύλων έχει και πρακτικά εκλείψει. Τουναντίον, το σύστημα της ανδρικής επιτροπείας εξακολουθεί να λειτουργεί ως η πιο σημαντική τροχοπέδη για τα γυναικεία δικαιώματα,^[xxxii] μετατρέποντας σε κατόρθωμα τη διαβίωση του θηλυκού γένους στη Σαουδική Αραβία, κάτω από τον διαρκή αρσενικό έλεγχο. Ένας ρόλος θεματοφύλακα, εν προκειμένω, τον οποίο αναλαμβάνει κυρίως ο πατέρας ή ο σύζυγος και κατά περιπτώσεις ο αδερφός ακόμα και ο γιος, αποφασίζοντας εξ ονόματος κάθε γυναίκας με βάση την κατοχυρωμένη εξουσία που τους δίνει επίσημα η νομοθεσία.^[xxxiii]

   Τα τελευταία χρόνια είχαν δει το φως της δημοσιότητας υποθέσεις νέων κοριτσιών και όχι μόνο που, αποθαρρημένες από τα συνεχή «μη» διέφυγαν ή επιθυμούσαν να διαφύγουν κρυφά στο εξωτερικό, αναζητώντας την προσωπική τους «Εδέμ» με στόχο μία νέα αρχή και κανονικότητα. Απολύτως ενδεικτικά τα παραδείγματα της 18χρονης Rahaf Alqunun που, από το 2019, ζει στον Καναδά μετά την παροχή ασύλου από τις επίσημες αρχές,^[xxxiv] της 19χρονης Shahad al-Muhaimeed που βρήκε καταφύγιο στην Γεωργία^[xxxv] και των δύο αδελφών που εξίσου κατέφυγαν εκεί λόγω του βίαιου οικογενειακού τους περιβάλλοντος ύστερα από τη διεθνή έκκλησή τους για βοήθεια. Καταγράφεται δηλαδή με τον πιο εμφατικό τρόπο το πόσο μεγαλώνει ο αριθμός των γυναικών που προσπαθούν να ξεφύγουν από κάτι που δεν διάλεξαν και να ζήσουν με σεβασμό και αξιοπρέπεια. Με λίγα λόγια, τα προβλήματα ξεκινούν από την ασφυκτική «προστασία» αυτής της κουλτούρας η οποία πρεσβεύει ότι «ένας άνδρας ελέγχει τη ζωή μίας γυναίκας στη Σαουδική Αραβία από την γέννησή της μέχρι τον θάνατό της».^[xxxvi]

   Όλα αυτά που λαμβάνουν χώρα στο βασίλειο των Saud αναδεικνύουν το κλίμα που υπήρχε και ακόμα υπάρχει ως προς τα γυναικεία δικαιώματα. Μία συμπεριφορά που εντούτοις σήμερα δεν μένει αναπάντητη και ανάγεται σε «μητέρα των μαχών» για τις φιλελεύθερες ακτιβίστριες της Σαουδικής Αραβίας, αντιδρώντας στο υφιστάμενο καθεστώς και ζητώντας δικαιοσύνη. Πολλώ δε μάλλον όπως συμβαίνει τον τελευταίο καιρό, στο περιθώριο της διαδικτυακής εκστρατείας την οποία έχουν δρομολογήσει οι υπερασπιστές των ατομικών ελευθεριών των γυναικών στο μουσουλμανικό κράτος, επιτρέποντάς τους να μοιραστούν την εμπειρία του να βρίσκονται «κρατούμενες» στα σπίτια τους αλλά και τους κοινωνικούς περιορισμούς που ακόμη αντιμετωπίζουν.^[xxxvii] Στο νέο αυτό αγώνα, κομβική καθίσταται η δυναμική των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με το Twitter να ανάγεται στο απόλυτο εργαλείο για τους ακτιβιστές και όλους όσοι, εντός και εκτός Ριάντ, έχουν εκφράσει ξεκάθαρα τις ανησυχίες τους σχετικά με τους αυστηρούς περιορισμούς που επιβάλλονται από τους εσωτερικούς πατριαρχικούς κανόνες. Πιο συγκεκριμένα, το hashtag #HomeDetainees δημιουργήθηκε και χρησιμοποιήθηκε ούτως ώστε να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση σχετικά με όλες εκείνες που οδηγούνται σε απογοήτευση και μαρασμό, ζώντας παγιδευμένες στο σπίτι, ένα μέρος, χωρίς ιδιωτικότητα, που χαρακτηριστικά έχει προσδιοριστεί «τόσο ως ο τάφος μιας γυναίκας όσο και ως ο παράδεισος ενός άνδρα».^[xxxviii] Ένας τρόπος προκειμένου να απαιτηθεί πιο συνολικά και οργανωμένα η κατάργηση του συστήματος της ανδρικής κηδεμονίας επομένως και το αφειδώς εκχωρημένο δικαίωμα κάθε άνδρα σε μία οικογένεια να αποφασίζει μονοδιάστατα για τη γυναικεία μοίρα αναφορικά με την εκπαίδευση, την εργασία και την υγειονομική περίθαλψη.^[xxxix] Αλλά και εξίσου μία εξέλιξη η οποία έρχεται στον απόηχο της ξαφνικής απελευθέρωσης δύο μελών της βασιλικής οικογένειας, της πριγκίπισσας Basmah και της κόρης της Souhoud Al Sharif που συνελήφθησαν το 2019 και κρατήθηκαν στη φυλακή υψίστης ασφαλείας Al Ha’ir, χωρίς επίσημες κατηγορίες.^[xl] Ενέργεια που πιθανότατα προκλήθηκε από τις καταγγελίες τους σχετικά με τη μεταχείριση των γυναικών, το σύστημα ανδρικής κηδεμονίας και την αντίθεσή τους στον πόλεμο στην Υεμένη.

   Εάν γίνεται, συνεπώς, κάτι παραπάνω από κατανοητό στην περίπτωση της Σαουδικής Αραβίας αυτό είναι ότι οι απαγορεύσεις και η καταπίεση των γυναικών καλά κρατούν. Αν και έχουν υλοποιηθεί ουσιώδη βήματα προόδου για την ζωή, την ενδυνάμωση και την γυναικεία χειραφέτηση, στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων του Mohammed bin Salman για την εκτεταμένη συμμετοχή στην σαουδαραβική κοινωνία, υπάρχουν ακόμη πολλά «όχι» στη λίστα όσων δεν επιτρέπονται στη μοναρχία του Κόλπου με τις εγχώριες ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων να υποστηρίζουν ότι η ελευθερία μίας γυναίκας σε αυτά τα εδάφη παραμένει ανεπαρκής και ότι η ίδια δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητη χωρίς τους συγγενείς της.^[xli] Δεν είναι άλλωστε λίγες οι μαρτυρίες από θύματα που προσπαθούν να επιβιώσουν στο εν λόγω status quo, παρομοιάζοντας την εκεί καθημερινότητά τους ως επίθεση με όλες τις μορφές βίας σε ψυχολογικό και σωματικό επίπεδο.^[xlii] 

   Παρά τις κατοχυρωμένες σχετικές διεθνείς συμβάσεις^[xliii] τις οποίες έχουν υπογράψει και επικυρώσει πλείστες κυβερνήσεις τις τελευταίες δεκαετίες, η εξέλιξη αυτή δεν συνεπάγεται ούτε ότι τα προβλήματα όσον αφορά στην έμφυλη ισότητα έχουν εκλείψει ούτε ότι ο ρόλος, η παρουσία και η φωνή γυναικών και κοριτσιών έχουν βρει πια παντού ευήκοα ώτα. Υπάρχουν μέχρι σήμερα βαθιά ριζωμένες διακρίσεις στο νομικό σύστημα^[xliv], ιδίως στις χώρες του αραβικού και του μουσουλμανικού κόσμου με σημαντικότερη εκείνη της ασφυκτικής ανδρικής επιτροπείας, υποβιβάζοντας τις ενήλικες γυναίκες στο καθεστώς των ανηλίκων που δεν είναι σε θέση να λαμβάνουν κρίσιμες αποφάσεις για τον εαυτό τους. Έτσι, προκειμένου να ανταποκριθούν στα αναδυόμενα παγκόσμια πρότυπα και να ξεπεράσουν την αρνητική φήμη, πολλά κράτη του συγκεκριμένου γεωγραφικού χώρου έχουν αρχίσει να προτείνουν πιο προοδευτικές πολιτικές για το φύλο.^[xlv]

   Όπως στην περίπτωση της Σαουδικής Αραβίας που διαχρονικά αποκαλείται και ως το βασίλειο των καταπιεσμένων γυναικών.^[xlvi] Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα αργά βήματα που έχουν γίνει ώστε να αποκτήσουν μία πιο απτή παρουσία σε κάθε τομέα της κοινωνικής ζωής συνιστούν οπωσδήποτε κάτι το ενθαρρυντικό αλλά σίγουρα υπάρχει χώρος και απαιτείται να εφαρμοστούν επιπρόσθετες μεταρρυθμίσεις, μακριά από την πεπατημένη αιώνων. Αρωγός σε αυτή την προσπάθεια στέκεται αναντίρρητα ο ακτιβισμός και ειδικά από πλήθος μαχόμενων γυναικών, φιλοδοξώντας να δώσουν ένα de facto τέλος στην κηδεμονία των ανδρών με την οποία μεγάλωσαν και γαλουχήθηκαν, τον έλεγχο, τη βία και να εδραιώσουν την αρραγή γυναικεία θέση σε μία κοινωνία, άκρως θρησκευτική που το μόνο που κάνει, εδώ και αιώνες, είναι να στέκεται εμπόδιο απέναντι στην ατομική τους εξέλιξη και προοπτική.

 

^[i] Robinson, Mary, Amina J. Mohammed, and Christiana Figueres, “Gender Equality and Earth’s Future.”, Project Syndicate, Μάρτιος 9, 2015, https://www.project-syndicate.org/commentary/gender-equality-sustainable-development-by-mary-robinson-et-al-2015-03?barrier=accesspaylog.

^[ii] “Gender Equality.”, United Nations Global Compact, ημερομηνία πρόσβασης Μάρτιος 1, 2022,  https://www.unglobalcompact.org/what-is-gc/our-work/social/gender-equality.

^[iii] UNICEF Regional Office for South Asia, Gender equality: Glossary of Terms and Concepts, 2017, Nepal: UNICEF, ημερομηνία πρόσβασης: Μάρτιος 8, 2022, https://www.unicef.org/rosa/media/1761/file/Gender%20glossary%20of%20terms%20and%20concepts%20.pdf, σελ.4.

^[iv] Mohammed Nosseir, “Dominance of Arab masculinity must be challenged.”, Arab News, Αύγουστος 14, 2018, https://www.arabnews.com/node/1356286.

^[v] Economic and Social Commission for Western Asia (UNESCWA), The Arab Gender Gap Report 2020: Gender Equality and the Sustainable Development Goals, 2020, United Nations, ημερομηνία πρόσβασης: Φεβρουάριος 26, 2022,  https://publications.unescwa.org/projects/aggr/sdgs/pdf/en/The%20AGGR%202020_Final_eng_08April2021.pdf, σελ.19. 

^[vi] Yara M. Asi, “The (Slowly) Changing Gender Dynamics in Arab Countries.”, Arab Center Washington DC, Μάιος 11, 2021, https://arabcenterdc.org/resource/the-slowly-changing-gender-dynamics-in-arab-countries/.

^[vii] Ο ευρύτερος χώρος της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής παρουσιάζει το μεγαλύτερο χάσμα μεταξύ των δύο φύλων (περίπου 40%) που δεν έχει ακόμη καλυφθεί όπως αναφέρεται στην έκθεση του Παγκόσμιου Δείκτη Χάσματος των Φύλων. Παρά το γεγονός ότι είναι η γεωγραφική περιοχή που έχει σημειώσει την μεγαλύτερη πρόοδο από αυτή την άποψη μετά τη Βόρεια Αμερική και τη Δυτική Ευρώπη (ήτοι +1,9 ποσοστιαίες μονάδες), κατάφερε να κλείσει μόλις το 12,1% του χάσματος αυτού μέχρι σήμερα, το χαμηλότερο όλων των εξεταζόμενων περιφερειών. Η όποια πρόοδος σημειώνεται είναι αργή και, ως εκ τούτου, εκτιμάται ότι θα χρειαστούν 142,4 χρόνια προκειμένου να εξαλειφθεί το χάσμα ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες.

^[viii] Yara M. Asi, “The (Slowly) Changing Gender Dynamics in Arab Countries.”, Arab Center Washington DC, Μάιος 11, 2021, https://arabcenterdc.org/resource/the-slowly-changing-gender-dynamics-in-arab-countries/.

^[ix] “Patriarchy And The Arab Society.”, Bartleby, ημερομηνία πρόσβασης Μάρτιος 16, 2022, https://www.bartleby.com/essay/Patriarchy-And-The-Arab-Society-FK876GKL8E7Q.

^[x] Valentine Sergon,“An overview of women’s rights in Saudi Arabia.”, Expatica, Φεβρουάριος 2, 2022, https://www.expatica.com/sa/living/gov-law-admin/womens-rights-in-saudi-arabia-70997/.

^[xi] Valentine Sergon,“An overview of women’s rights in Saudi Arabia.”.

^[xii] To Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας ιδρύθηκε το 1932 από τον πρώτο βασιλιά της χώρας, Abd Al-Aziz bin Abd Al-Rahman Al Saud (Ibn Saud), μετά από τον τριακονταετή αγώνα ενοποίησης όλων των φυλών που κατοικούσαν διάσπαρτες στο μεγαλύτερο τμήμα της Αραβικής Χερσονήσου. Από την πλευρά της, η Σαουδική Αραβία χαρακτηρίζει την ίδρυσή της ως το πολιτικό επιστέγασμα μιας επιβεβλημένης «κάθαρσης» του Ισλάμ από όλα τα εκφυλιστικά στοιχεία που είχαν διαφθείρει την αρχική πίστη ανά τους αιώνες.

^[xiii] Valentine Sergon,“An overview of women’s rights in Saudi Arabia.”.

^[xiv] Valentine Sergon,“An overview of women’s rights in Saudi Arabia.”.

^[xv] Το «Όραμα της Σαουδικής Αραβίας για το 2030» (“Saudi Arabia’s Vision for 2030”) συνιστά ένα τολμηρό μεταρρυθμιστικό σχέδιο του βασιλείου όπως αυτό ανακοινώθηκε από τον Mohammed bin Salman τον Απρίλιο του 2016 με ορίζοντα δεκαπενταετίας. Ένα στρατηγικό πλαίσιο για τη μείωση της εξάρτησης της μουσουλμανικής χώρας από το εμπόριο πετρελαίου, την ενίσχυση των οικονομικών και επενδυτικών δραστηριοτήτων, τον εξορθολογισμό της γραφειοκρατίας, την ανάπτυξη τομέων παροχής δημόσιων υπηρεσιών όπως η υγεία, η εκπαίδευση, οι υποδομές και ο τουρισμός, την ενδυνάμωση του ιδιωτικού τομέα, την παροχή πράσινης κάρτας στους επί μακρόν διαμένοντες στο βασίλειο, την αύξηση των κρατικών δαπανών για τον στρατό, την κατασκευή εξοπλισμού και πυρομαχικών καθώς και την προώθηση μίας πιο ήπιας και κοσμικής εικόνας της χώρας στο εξωτερικό.

^[xvi] Cathrin Schaer, “Saudi Arabia reforms: Royal power play or meaningful change?”, Deutche Welle, Ιούνιος 27, 2021, https://www.dw.com/en/saudi-arabia-reform-royal-family/a-58017860.

^[xvii] Fatima Salahuddin, “Opinion: Why the Role of Women in Saudi Arabia and the Middle East Might Be Changing.”, The Muslim Vibe, Ιούνιος 3, 2020,  https://themuslimvibe.com/muslim-current-affairs-news/middle-east/the-changing-role-of-women-in-the-saudi-arabia-and-the-middle-east-opinion-piece.

^[xviii] Το δικαίωμα των γυναικών στην Σαουδική Αραβία περί συμμετοχής στην ηγεσία ξεκίνησε να εφαρμόζεται στις δημοτικές εκλογές του 2015 όπου, για πρώτη φορά, είκοσι γυναίκες κατάφεραν να επικρατήσουν και να μπουν στα δημοτικά συμβούλια της χώρας, σε σύνολο 2000 θέσεων. Πέραν αυτού, άξιο αναφοράς είναι ότι, από το 2013, οι γυναίκες έχουν κατακτήσει την δική τους παρουσία στο Συμβούλιο Shura των 150 μελών (το νομοθετικό σώμα με συμβουλευτικό χαρακτήρα και την εξουσία να προτείνει νόμους στον Βασιλιά και στο υπουργικό του συμβούλιο) ως κανονικά μέλη. Μία συμβολική κίνηση εκ μέρους του τότε Βασιλιά Abdullah να ανοίξει τον δρόμο για τριάντα γυναίκες, πάντα υπό την προϋπόθεση να τηρούν τους θρησκευτικούς κανόνες και να έχουν πλήρως καλυμμένο το πρόσωπό τους με το νικάμπ. Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση, ακολουθώντας τον σχεδιασμό του «Οράματος 2030», σκοπεύει να αυξήσει την οικονομική συμμετοχή των γυναικών στο 25% τα επόμενα χρόνια.

^[xix] Valentine Sergon,“An overview of women’s rights in Saudi Arabia.”.

^[xx] Valentine Sergon,“An overview of women’s rights in Saudi Arabia.”.

^[xxi] Valentine Sergon,“An overview of women’s rights in Saudi Arabia.”.

^[xxii] Valentine Sergon,“An overview of women’s rights in Saudi Arabia.”.

^[xxiii] Basaffar, Amal A., Linda S. Niehm, and Robert H. Bosselman, “Saudi Arabian Women in Entrepreneurship: Challenges, Opportunities and Potential”, Journal of Developmental Entrepreneurship 23, no. 2 (2018): p. 1-21.

^[xxiv] Valentine Sergon,“An overview of women’s rights in Saudi Arabia.”.

^[xxv] Valentine Sergon,“An overview of women’s rights in Saudi Arabia.”.

^[xxvi] Valentine Sergon,“An overview of women’s rights in Saudi Arabia.”.

^[xxvii] “Saudi Arabia: New Law to Criminalize Domestic Abuse.”, Human Rights Watch, Σεπτέμβριος 3, 2013, https://www.hrw.org/news/2013/09/03/saudi-arabia-new-law-criminalize-domestic-abuse?msclkid=da7abb4ca58511ec888490421184aa30.

^[xxviii] “Saudi Arabia: 10 Reasons Why Women Flee.”, Human Rights Watch, Ιανουάριος 30, 2019, https://www.hrw.org/news/2019/01/30/saudi-arabia-10-reasons-why-women-flee.

^[xxix] Valentine Sergon,“An overview of women’s rights in Saudi Arabia.”.

^[xxx]“Saudi Arabia: 10 Reasons Why Women Flee.”, Human Rights Watch, Ιανουάριος 30, 2019, https://www.hrw.org/news/2019/01/30/saudi-arabia-10-reasons-why-women-flee.

^[xxxi] Η ενηλικίωση σημαίνει πλέον το ίδιο τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες στη Σαουδική Αραβία δηλαδή όλοι οι πολίτες άνω των 21 ετών θεωρούνται ενήλικες. Η συγκεκριμένη απόφαση ελήφθη από τις νομικές αρχές της χώρας, αφαιρώντας την παράγραφο β’ από το Άρθρο 169 του «Νόμου της Διαδικασίας ενώπιον των Δικαστηρίων της Σαρία» σύμφωνα με την οποία μία ενήλικη ανύπαντρη, διαζευγμένη ή χήρα γυναίκα θα παραδίδεται στον έλεγχο του πατέρα ή όποιου άνδρα κηδεμόνα τους. Η νομική αυτή τροποποίηση του Βασιλείου ανοίγει ένα νέο δρόμο για τις γυναίκες, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να ζουν μόνες τους χωρίς να χρειάζονται την συγκατάθεση οποιουδήποτε κηδεμόνα τους ή να κάνουν απλά πράγματα όπως το να ταξιδέψουν στο εξωτερικό χωρίς την ανδρική συγκατάθεση. Ήδη, ορισμένες οικογένειες αποδέχονται τις γυναίκες ως ισότιμα μέλη με τους άνδρες.

^[xxxii] “Saudi Arabia: 10 Reasons Why Women Flee.”.

^[xxxiii]“Saudi Arabia’s enduring male guardianship system.”, BBC News, Ιανουάριος 8, 2019, https://www.bbc.com/news/world-middle-east-46789875?msclkid=5b5a4fb5a61011eca92f875722428d3f. 

^[xxxiv] “Rahaf al-Qunun: Saudi teen granted asylum in Canada.”, BBC News, Ιανουάριος 11, 2019, https://www.bbc.com/news/world-asia-46844431?msclkid=136de7f8a69111ec829c7b80f8ae726e

^[xxxv] McNeill, Sophie, Brigid Andersen, and Georgina Piper, “The women who make it and the ones who don’t.”, ABC News, Φεβρουάριος 5, 2019, https://www.abc.net.au/news/2019-02-04/escape-from-saudi-the-women-who-made-it-and-the-ones-who-dont/10763324?nw=0&r=HtmlFragment&msclkid=0e1b0cb8a69f11ec800c3f2d48ed35af.

^[xxxvi] “Saudi Arabia: 10 Reasons Why Women Flee.”.

^[xxxvii] Ghufrane Mounir, “Saudi women launch campaign highlighting stifling ‘house detention.’”, Middle East Eye, Ιανουάριος 31, 2022, https://www.middleeasteye.net/news/saudi-women-launch-campaign-speak-against-restrictive-house-detentions?msclkid=a0792c63a6be11ec9d770d7b965b3080.

^[xxxviii] Ghufrane Mounir, “Saudi women launch campaign highlighting stifling ‘house detention.’”.

^[xxxix] Ghufrane Mounir, “Saudi women launch campaign highlighting stifling ‘house detention.’”.

^[xl] “Saudi women activists launch campaign against home detention and male guardianship.”, AsiaNews, Ιανουάριος 2, 2022, https://www.asianews.it/news-en/Saudi-women-activists-launch-campaign-against-home-detention-and-male-guardianship-55045.html.

^[xli] “Women and Saudi Arabia’s Male Guardianship System.”, Human Rights Watch, Ιούλιος 16, 2016, https://www.hrw.org/report/2016/07/16/boxed/women-and-saudi-arabias-male-guardianship-system.

^[xlii] “Women and Saudi Arabia’s Male Guardianship System.”.

^[xliii] Τις τελευταίες δεκαετίες, πολλές κυβερνήσεις έχουν προχωρήσει στην εφαρμογή σημαντικών και προοδευτικών νομοθεσιών με αντικείμενο την ισότητα των φύλων στο πλαίσιο διεθνών συμφωνιών, εκ των οποίων η Διακήρυξη του Μεξικού για την Ισότητα των Γυναικών και την Συμβολή τους στην Ανάπτυξη και την Ειρήνη (1975), η Σύμβαση του ΟΗΕ για την Εξάλειψη όλων των Διακρίσεων εις βάρος των Γυναικών (1979), η Διακήρυξη και η Πλατφόρμα Δράσης του Πεκίνου (1995), η Σύμβαση Προστασίας της Μητρότητας από τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (2000), το Πρωτόκολλο Maputo-το Πρωτόκολλο του Αφρικανικού Χάρτη για τα Δικαιώματα των Γυναικών στην Αφρική (2003), η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας (2014), οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ (2015), η Διακήρυξη των G7 σχετικά με την Ισότητα των Φύλων και την Χειραφέτηση των Γυναικών (2019).

^[xliv] “Women and Saudi Arabia’s Male Guardianship System.”.

^[xlv] Yara M. Asi, “The (Slowly) Changing Gender Dynamics in Arab Countries.”

^[xlvi] Sifa Mtango, “A State of Oppression? Women’s Rights in Saudi Arabia”, Asia-Pacific Journal on Human Rights and the Law 5, no.1 (2004): p.49-67.