Τον Δεκέμβριο του 2021 το Καζακστάν βρέθηκε στη δίνη της ενεργειακής κρίσης, όταν η αύξηση των τιμών οδήγησε σε σχηματισμό αντιδράσεων και οργανωμένων διαδηλώσεων. Με την κατάσταση να περιπλέκεται στις αρχές του Ιανουαρίου, οι αρχές της χώρας προχώρησαν στην κήρυξη του καθεστώτος έκτακτης ανάγκης και στην κλήση ρωσικών ειρηνευτικών δυνάμεων μέσω του Οργανισμού της Συνθήκης Συλλογικής Ασφαλείας.^[i] Ο όγκος των διαδηλώσεων ήταν συγκεντρωμένος, κυρίως, στα δυτικά της χώρας, στην περιοχή Mangystau και η πόλη Almaty ήταν το κέντρο των περασμένων εξελίξεων.^[ii] Η διακοπή της πρόσβασης σε Διαδίκτυο και τηλεπικοινωνίες ήταν μια από τις πρακτικές που προχώρησε η κυβέρνηση. Το μέτρο έφερε στην επιφάνεια το ζήτημα της λειτουργίας του Διαδικτύου και το αν αποτελεί παραβίαση θεμελιώδους δικαιώματος η αναστολή της λειτουργίας του. Η αλληλεπίδραση της σύγχρονης τεχνολογίας με τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ένα από τα καίρια σημεία που μπορούν να επιφέρουν μια μεταρρύθμιση στο Διεθνές Δίκαιο, αλλά και στον διαχωρισμό μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού χώρου. Επειδή είναι ένα θέμα για το οποίο δεν έχουν δοθεί ξεκάθαρες απαντήσεις, το παρόν άρθρο αφορά μια σύντομη παρουσίασή του με αφορμή τα γεγονότα στο Καζακστάν.

 

Σύμφωνα με την ειδικό Δημοσίου Δικαίου Μarie Bastian, η ένταξη του δικαιώματος πρόσβασης στο Διαδίκτυο στα θεμελιώδη δικαιώματα μπορεί να γίνει μέσω της διασύνδεσής του με το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης και επικοινωνίας.^[iii] Επίσης, χαρακτηρίζει το Διαδίκτυο ως ένα «ιδιωτικό διακρατικό φαινόμενο», που εξελίχθηκε ανεξάρτητα από κυβερνητικούς παράγοντες, προσθέτοντας νέα δεδομένα στον τομέα της παγκοσμιοποίησης και αποτελώντας μια πρόκληση για τον όρο της «εδαφικής διαίρεσης εξουσίας».^[iv] Η Bastian προχωρά σε έναν διαχωρισμό του Διαδικτύου μεταξύ της φυσικής διάστασης και της εικονικής. Στην φυσική διάσταση αντιστοιχούν οι υποδομές της λειτουργίας του και προχωρά σε μια σύνδεση με το διεθνές δίκαιο, καθώς για να υλοποιηθεί η κατασκευή του δικτύου πρέπει να ληφθούν υπόψη ορισμένοι κανόνες, όπως το δίκαιο της θάλασσας στην περίπτωση των υποβρυχίων καλωδίων, το δίκαιο περί διαστήματος όσον αφορά τους δορυφόρους δικτύου, και άλλα σχετικά παραδείγματα.^[v]  Για την εικονική διάσταση του Διαδικτύου επισημαίνονται οι παράμετροι του Διεθνούς Δικαίου που αφορούν στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων των χρηστών και  η συγγραφέας αναφέρει ότι «υπόκεινται σε μια δυναμική ερμηνεία του κειμένου που λειτουργεί από ορισμένες διεθνείς δικαιοδοσίες».^[vi]  Η ιδιαιτερότητα του Διαδικτύου στον τρόπο άσκησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τα ζητήματα Δικαίου που αναδύονται κάθε φορά οδήγησαν τον Ο.Η.Ε να προχωρήσει στο ψήφισμα της 27ης Ιουνίου 2016 «σχετικά με την προώθηση, προστασία και άσκηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Διαδίκτυο», όπου η Γενική Συνέλευση χαρακτηρίζει ως παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων την «σκόπιμη αποτροπή ή διακοπή» του Διαδικτύου.^[vii] Ωστόσο, αναφέρεται ότι το ψήφισμα αυτό εγκρίθηκε χωρίς ψηφοφορία,^[viii] κάτι που δείχνει την έλλειψη συνεργασίας της διεθνούς κοινότητας στον τομέα της θέσπισης κοινού πλαισίου άσκησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και τους στόχους που έχει το κάθε κράτος σχετικά με την λειτουργία του Διαδικτύου.

 

Η περίοδος των αναταραχών στο Καζακστάν έφερε στην επιφάνεια μια νέα διάσταση στον τρόπο διαχείρισης των διαδηλώσεων και αντιδράσεων στο εσωτερικό ενός κράτους. Επίσης, ανέδειξε το ζήτημα της πρόσβασης στο διαδίκτυο είτε ως ανθρώπινο δικαίωμα είτε ως μέσο κατασταλτικού ελέγχου. Στα γεγονότα του περασμένου Ιανουαρίου, η κυβέρνηση του Καζακστάν διέκοψε την λειτουργία του διαδικτύου σε όλη την επικράτεια της χώρας στις 5 του μηνός, όταν την προηγούμενη ημέρα είχαν αναφερθεί διακοπές και στην κινητή τηλεφωνία.^[ix] Η επίσημη καταστολή λειτουργίας του διαδικτύου επέφερε ζημίες 400 εκ. δολαρίων στην οικονομία του Καζακστάν, αλλά επισημαίνεται ότι είναι μια πάγια πρακτική της χώρας, όταν διαδραματίζονται «πολιτικές αναταραχές».^[x]

 

Σύμφωνα με την καθηγήτρια δικαίου και διεθνών σχέσεων Margaret Hu, η πρακτική αυτή ονομάζεται «διακόπτης εξόντωσης» (kill switch) και μπορεί να χαρακτηριστεί ως παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με σκοπό την «καταστολή της πολιτικής διαφωνίας».^[xi] Σε σχετικό άρθρο της, αναφέρει ότι η παραβίαση αυτή αντιστοιχεί στο αναδεικνυόμενο ζήτημα του «ψηφιακού αυταρχισμού»,^[xii] όταν πολιτικά καθεστώτα εμποδίζουν την πρόσβαση στο Διαδίκτυο είτε σε περιφερειακό επίπεδο, δηλαδή σε μια συγκεκριμένη περιοχή της επικράτειας, είτε διακόπτουν την πρόσβαση, συνολικά, όποτε κρίνεται απαραίτητο από την εκάστοτε πολιτική εξουσία, ως μέσο καταστολής και ελέγχου σε έκτακτες συνθήκες. Το Καζακστάν αποτελεί μέρος της ‘ομάδας’, αν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο όρος αυτός, κρατών που η πολιτική του περιορισμού της πρόσβασης στο Διαδίκτυο είναι συνήθης, αν ληφθούν υπόψη τα δεδομένα που παρατίθενται σε σχετικό άρθρο της Deutsche Welle και αποτυπώνονται στην παρακάτω εικόνα με στοιχεία του 2019.

 

^[xiii]

 

Όπως επεξηγείται και στην εικόνα, το Καζακστάν είναι η χώρα όπου η πρόσβαση στο διαδίκτυο έχει διακοπεί από την κρατική εξουσία από τρεις φορές και άνω.

 

Ο τρόπος που διακόπτεται η πρόσβαση στο Διαδίκτυο μπορεί να φανεί περίπλοκος σε όσους/ες δεν έχουν ειδικές γνώσεις, ωστόσο η σύντομη περιγραφή που ακολουθεί θα βοηθήσει στην κατανόηση των βασικών σημείων. Η Hu αναφέρει ότι οι αρχές του Καζακστάν, στην αρχή, ξεκίνησαν την διαδικασία αποκλεισμού των επικοινωνιών μέσω των εργαλείων Deep Packet Inspection (DPI), τα οποία χρησιμεύουν στην εξέταση του περιεχομένου των πακέτων δεδομένων που κυκλοφορούν μέσω Διαδικτύου.^[xiv] Τα εργαλεία DPI χρησιμοποιούνται για την «παρακολούθηση δικτύων και το φιλτράρισμα κακόβουλου λογισμικού», ωστόσο αποτελούν και μέσα λογοκρισίας και αποκλεισμού ιστοσελίδων, με την αρθρογράφο να αναφέρει ως παραδείγματα την Κίνα και το Ιράν.^[xv] Παρόλα αυτά, αναφέρεται ότι υπάρχει τρόπους παράκαμψης της τεχνολογίας DPI μέσω της χρήση των εικονικών ιδιωτικών δικτύων (Virtual Private Network – VPN), τα οποία είναι «κρυπτογραφημένες συνδέσεις δεδομένων» δίνοντας την δυνατότητα στους χρήστες να προστατεύουν τα δεδομένα τους.^[xvi] Η Hu επισημαίνει ότι οι αρχές του Καζακστάν προχώρησαν σε μια «μη αυτόματη διακοπή της πρόσβασης», όταν παρατήρησαν ότι τα συστήματα DPI δεν επαρκούσαν για τον έλεγχο του Διαδικτύου στην συνολική επικράτεια της χώρας.^[xvii] Ωστόσο, τονίζει ότι δεν έχει γίνει σαφής η ακριβής διαδικασία της διακοπής της πρόσβασης στο Διαδίκτυο.^[xviii]

 

Στην παρακάτω εικόνα γίνεται μια αποτύπωση από το Freedom House σχετικά με την ελευθερία πρόσβασης στο Διαδίκτυο, που ορίζεται σε σχέση με τα εμπόδια που φέρει η διακυβέρνηση της χώρας στην πρόσβαση στο διαδίκτυο, ο περιορισμός στο περιεχόμενο που αναρτάται, οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων των χρηστών. Όπως γίνεται κατανοητό, ο τύπος του πολιτεύματος παίζει σημαντικό ρόλο στον τρόπο που οι πολίτες ενός κράτους μπορούν να έχουν μια ελεύθερη πρόσβαση στο διαδίκτυο, την δυνατότητα μιας ευρείας πληροφόρησης και της έλλειψης του κινδύνου να διωχθούν, αν αναρτούν ζητήματα και απόψεις που μπορούν να χαρακτηριστούν ως παράταιρες από το καθεστώς. Παρόλα αυτά, παρατηρείται ότι δεν έχουν συλλεχθεί δεδομένα για το σύνολο των κρατών, κάτι που μπορεί να οφείλεται σε μια σειρά παράγοντες, όπως η μη-πρόσβαση της οργάνωσης σε δεδομένα.

 

^[xix]

      

Όπως επισημαίνεται, το Διαδίκτυο στο Καζακστάν βρίσκεται υπό κρατικό έλεγχο μέσω της εταιρείας Kazakhtelecom, που ήταν η πρώην μονοπωλιακή κρατική εταιρεία.^[xx] Επίσης, η κυβέρνηση έχει την νομική εξουσία να επιβάλλει λογοκρισία και έλεγχο στο διαδίκτυο τόσο σε επίπεδο περιεχομένου όσο και της δυνατότητας πλήρους τερματισμού λειτουργίας του,^[xxi] ως απάντηση σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης. Οι ερευνητές Baurzhan Rakhmetov και Brandon Valeriano περιγράφουν πώς είναι δομημένο το δίκτυο στο Καζακστάν. Αναφέρουν ότι το μοναδικό σημείο ανταλλαγής διαδικτύου (Internet Exchange Point – IXP) βρίσκεται υπό την ευθύνη  της Κρατικής Τεχνικής Υπηρεσίας.^[xxii] Ο μοναδικός μέτοχος της υπηρεσίας αυτής επισημαίνεται ότι είναι η Επιτροπή Εθνικής Ασφάλειας και, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία περί επικοινωνιών του 2004, ο κύριος πάροχος υπηρεσιών Διαδικτύου (Internet Service Provider – ISP), Kazakhtelecom είναι υποχρεωμένος να παρέχει στις υπηρεσίες αντικατασκοπείας «πρόσβαση στα δίκτυα επικοινωνίας, όποτε του ζητηθεί».^[xxiii] Τον Απρίλιο του 2014 επικαιροποιήθηκε ο νόμος αυτός, επιτρέποντας στη Γενική Εισαγγελία της χώρας να προχωρά σε αναστολή της λειτουργίας του διαδικτύου, χωρίς να έχει προηγηθεί δικαστική απόφαση.^[xxiv]

 

Οι δύο αρθρογράφοι αναφέρουν ότι θεσπίστηκε ένας νόμος περί εθνικής ασφαλείας του 2012, που δίνει την δυνατότητα στην κυβέρνηση να προχωρά σε διακοπή των «καναλιών επικοινωνίας», όταν αναπτύσσονται από τις δυνάμεις ασφαλείας αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις και διαχείριση κοινωνικών αναταραχών.^[xxv] Τον Οκτώβριο του 2018, η κυβέρνηση εξέδωσε διάταγμα σχετικά με το καθεστώς έκτακτης ανάγκης, παρέχοντας την εξουσία στην Γενική Εισαγγελία, της Επιτροπή Εθνικής Ασφάλειας, το Υπουργείο Εσωτερικών και το Υπουργείο Άμυνας να αναστείλουν, γενικώς, τις επικοινωνίες στο εσωτερικό της χώρας, όταν κηρυχθεί «κοινωνική έκτακτη ανάγκη», χωρίς, ωστόσο, όπως επισημαίνεται, να έχει προκαθοριστεί το περιεχόμενο της έννοιας αυτής.^[xxvi] Στο Καζακστάν, ο περιορισμός στην πρόσβαση στο Διαδίκτυο δεν επηρέασε μόνο τις οργανώσεις των πολιτών και των δημόσιο διάλογο της χώρας, αλλά υπήρξαν προβλήματα και στην καθημερινότητα και σε περιοχές που δεν γίνονταν διαδηλώσεις, καθώς αναφέρεται ότι η ψηφιακή οικονομία είναι πολύ ανεπτυγμένη στο εσωτερικό της χώρας και επεκτείνεται σε αρκετούς τομείς και υπηρεσίες, όπως οι αγορές και οι συναλλαγές μέσω ηλεκτρονικών μέσων, ακόμα και στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση, με τις εγγραφές των μαθητών στα σχολεία.^[xxvii]

 

Όπως φαίνεται και στην παρακάτω εικόνα, το Καζακστάν θεωρείται μια από τις χώρες με την μεγαλύτερη συνδεσιμότητα στην Κεντρική Ασία. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρατίθενται από την Παγκόσμια Τράπεζα, έχοντας συλλέξει δεδομένα την περίοδο 1990-2020, από το 2013 είχε ξεκινήσει η αύξηση των χρηστών του Διαδικτύου στην χώρα οδηγώντας στο ποσοστό του 85,94% το 2020.

 

^[xxviii]

      

Στις τελευταίες εξελίξεις, στις 20 Απριλίου εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο της χώρας, και στις 3 Μαΐου έλαβε και την προεδρική έγκριση, το νομοσχέδιο περί διαδικτυακού εκφοβισμού, για το οποίο επισημαίνεται ότι δίνει την εξουσίας στις αρχές να προχωρούν στο κλείσιμο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και στις πλατφόρμες ανταλλαγής μηνυμάτων, ως μέσο «προστασίας των χρηστών».^[xxix] Το νομοσχέδιο έχει χαρακτηριστεί ως αμφιλεγόμενο, καθώς δίνει την δυνατότητα στο καθεστώς να προχωρά σε «φίμωση των επικριτών του»,^[xxx] και θεσπίστηκε σε μια ιδιαίτερη χρονική στιγμή, καθώς η χώρα έχει πρόσφατα βιώσει μια σειρά από αναταραχές και αντιδράσεις. Στα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του νέου νομοσχεδίου, προχωρά σε τροποποίηση των υπαρχουσών νομοθεσιών για την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών, και οι διεθνείς εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης και επικοινωνίας είναι υποχρεωμένες να εγγραφούν στις σχετικές υπηρεσίες στο Καζακστάν και «να δημιουργήσουν τοπικά γραφεία για να λάβουν άδεια λειτουργίας» μέσα σε ένα διάστημα έξι μηνών.^[xxxi]

      

Συνεπώς, συνοψίζοντας τα παραπάνω, γίνεται αντιληπτό ότι τα ζητήματα που αφορούν την πρόσβαση στο Διαδίκτυο και ποιος τομέας μπορεί να έχει τον έλεγχό του είναι αυτά που θα απασχολήσουν έντονα στο μέλλον την διεθνή κοινότητα και το εσωτερικό των κρατών. Η δύναμη που παρέχει η συγκέντρωση και διάδοση των πληροφοριών είναι το διακύβευμα και η κατοχή της μπορεί να επηρεάσει τις εξελίξεις σε αρκετούς τομείς, όπως η πολιτική. Η εφεύρεση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να ειπωθεί ότι έδωσε μια ψευδαίσθηση ότι οι κοινωνίες μπορούν να λειτουργούν όπως οι αγορές των πολιτών σε παρελθοντικές ιστορικές περιόδους. Όμως, το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης δεν εφαρμόζεται με τους ίδιους κανόνες σε όλα τα κράτη και  υπάρχουν αρκετά σύγχρονα παραδείγματα όπου οι αναρτήσεις μπορούν να οδηγήσουν σε διώξεις. Επίσης, η αντιτρομοκρατική νομοθεσία λειτουργεί ως ένα βήμα για τις αρχές του κάθε κράτους να προχωρούν σε περισσότερο έλεγχο στον χώρο αυτό και να προβαίνει σε σχετικές κατασταλτικές ενέργειες. Η περίπτωση του Καζακστάν αποτελεί ένα παράδειγμα για την στροφή που παρατηρείται σε μια σειρά κρατών στον τρόπο διαχείρισης του Διαδικτύου. Ωστόσο, μπορεί να αποτελέσει και μια προειδοποίηση για το πώς μπορεί να εξελιχθεί ο χώρος του Διαδικτύου και σε διαφορετικού τύπου πολιτευμάτων και κοινωνιών, ιδιαίτερα όταν είναι ένας χώρος που δεν έχει ξεκάθαρο νομικό πλαίσιο λειτουργίας.

 

 

^[i] Παναγιώτα Χατζηλυμπέρη, «Τα ζητήματα πολιτικής οργάνωσης και ταυτότητας του κράτους του Καζακστάν – μπορούν να βοηθήσουν στην κατανόηση των τελευταίων εξελίξεων;», Τομέας Ρωσίας, Ευρασίας και Νοτιοανατολικής Ευρώπης – Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων, Ιανουάριος 2022, ημερομηνία πρόσβασης Μάιος 9, 2022,  https://www.facebook.com/302464919440/posts/10159865748794441/?app=fbl  

^[ii] Παναγιώτα Χατζηλυμπέρη, «Τα ζητήματα πολιτικής οργάνωσης και ταυτότητας του κράτους του Καζακστάν – μπορούν να βοηθήσουν στην κατανόηση των τελευταίων εξελίξεων;»

^[iii] Marie Bastian, “La fragmentation d’un droit préexistant ou la fondamentalité par analogie: le cas du droit d’accès à Internet”, La Revue des droits de l’homme. Revue du Centre de recherches et d’études sur les droits fondamentaux, 15 (2019), https://journals.openedition.org/revdh/5094

^[iv] Marie Bastian, “La fragmentation d’un droit préexistant ou la fondamentalité par analogie: le cas du droit d’accès à Internet”.

^[v] Marie Bastian, “La fragmentation d’un droit préexistant ou la fondamentalité par analogie: le cas du droit d’accès à Internet”. 

^[vi] Marie Bastian, “La fragmentation d’un droit préexistant ou la fondamentalité par analogie: le cas du droit d’accès à Internet”.

^[vii] Marie Bastian, “La fragmentation d’un droit préexistant ou la fondamentalité par analogie: le cas du droit d’accès à Internet”.

^[viii] Marie Bastian, “La fragmentation d’un droit préexistant ou la fondamentalité par analogie: le cas du droit d’accès à Internet”.

^[ix] Margaret Hu, “Kazakhstan’s internet shutdown is the latest episode in an ominous trend: digital authoritarianism, The Conversation, Ιανουάριος 24, 2022, https://theconversation.com/kazakhstans-internet-shutdown-is-the-latest-episode-in-an-ominous-trend-digital-authoritarianism-174651

^[x] Baurzhan Rakhmetov and Brandon Valeriano, “The Consequences of Internet Shutdowns in Kazakhstan”, Council on Foreign Relations, Φεβρουάριος 24, 2022, https://www.cfr.org/blog/consequences-internet-shutdowns-kazakhstan .

^[xi] Margaret Hu, “Kazakhstan’s internet shutdown is the latest episode in an ominous trend: digital authoritarianism.

^[xii] Margaret Hu, “Kazakhstan’s internet shutdown is the latest episode in an ominous trend: digital authoritarianism.

^[xiii] Elizabeth Zach and Amalia Oganjanyan, “Internet blackout in Kazakhstan amid protests silenced a DW Akademie partner for nearly a week”, Deutsche Welle, Μάρτιος 4, 2022, https://www.dw.com/en/internet-blackout-in-kazakhstan-amid-protests-silenced-a-dw-akademie-partner-for-nearly-a-week/a-61017740

^[xiv] Margaret Hu, “Kazakhstan’s internet shutdown is the latest episode in an ominous trend: digital authoritarianism.

^[xv] Margaret Hu, “Kazakhstan’s internet shutdown is the latest episode in an ominous trend: digital authoritarianism.

^[xvi] Margaret Hu, “Kazakhstan’s internet shutdown is the latest episode in an ominous trend: digital authoritarianism.

^[xvii] Margaret Hu, “Kazakhstan’s internet shutdown is the latest episode in an ominous trend: digital authoritarianism.

^[xviii] Margaret Hu, “Kazakhstan’s internet shutdown is the latest episode in an ominous trend: digital authoritarianism.

^[xix] Margaret Hu, “Kazakhstan’s internet shutdown is the latest episode in an ominous trend: digital authoritarianism.

^[xx] Margaret Hu, “Kazakhstan’s internet shutdown is the latest episode in an ominous trend: digital authoritarianism.

^[xxi] Margaret Hu, “Kazakhstan’s internet shutdown is the latest episode in an ominous trend: digital authoritarianism.

^[xxii] Baurzhan Rakhmetov and Brandon Valeriano, “The Consequences of Internet Shutdowns in Kazakhstan”.

^[xxiii] Baurzhan Rakhmetov and Brandon Valeriano, “The Consequences of Internet Shutdowns in Kazakhstan”.

^[xxiv] Baurzhan Rakhmetov and Brandon Valeriano, “The Consequences of Internet Shutdowns in Kazakhstan”

^[xxv] Baurzhan Rakhmetov and Brandon Valeriano, “The Consequences of Internet Shutdowns in Kazakhstan”.

^[xxvi] Baurzhan Rakhmetov and Brandon Valeriano, “The Consequences of Internet Shutdowns in Kazakhstan”.

^[xxvii]Margaret Hu, “Kazakhstan’s internet shutdown is the latest episode in an ominous trend: digital authoritarianism.

^[xxviii]“Kazakhstan: Internet users”, The Global Economy.com, https://www.theglobaleconomy.com/kazakhstan/internet_users/

^[xxix] “Kazakh President Signs Bill Allowing Social Media To Be Shut Down”, Radio Free Europe Radio Liberty, Μάιος 3, 2022, https://www.rferl.org/a/kazakhstan-law-social-media/31832653.html

^[xxx] “Kazakh President Signs Bill Allowing Social Media To Be Shut Down”, Radio Free Europe Radio Liberty.

^[xxxi] “Kazakh President Signs Bill Allowing Social Media To Be Shut Down”, Radio Free Europe Radio Liberty.